22 Φεβ 2011

Ἡ ὑπευθυνότητα προϋποθέτει ἐλευθερία...

 
† π. ντώνιος λεβιζόπουλος
Δρ. Θεολογίας  Δρ. Φιλοσοφίας
ΘΕΜΑΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΑΤΗΧΗΣΕΩΣ
Η ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ...
 Περί τς πτώσεως το νρθώπου

"...Γιατί μως Θες δν κανε τν νθρωπο π τ φύση το ναμάρτητο; Γιατί τότε νθρωπος θ μενε ξαναγκαστικ σ κοινωνία μ τν θε κα ατ δν θ ταν κφραση γάπης πρς τν Δημιουργό του. «Διότι κα σ τος δούλους δν τος θεωρες φίλους, ταν τος κρατς δέσμιους, λλ' ταν τος δς κουσίως ν κτελον τ καθήκοντα πρς σέ. Κα ες τν Θεν λοιπν δν ρέσει ,τι φαίνεται ξ νάγκης, λλ' ατ πο πιτυγχάνεται δι τς ρετς. δ ρετ πιτυγχάνεται μ τν λευθέραν βούλησιν κα χι μ ναγκαιότητα... Αυτός λοιπν πο κατηγορε τν ποιητήν, διότι δν μς καμεν κ φύσεως ναμαρτήτους, δν προτιμ τίποτε λλο παρ τν λογον φύσιν π τν λογικήν, κα ατν πο δν κινεται κα δν χει ρμν π τν προαιρετικν κα μπρακτον» (Μ. Βασίλειος)."
*****
νθρωπος εναι τρεπτς κα λλοιωτός. λογη δημιουργία δν μπορε ν μεταβληθε π τν ρχική της θέση· « ορανς κα γ χει μπε σ τάξη π τν ρχ τς δημιουργίας, κα λιος, σελήνη κα γ» δν χουν «δικό τους θέλημα»· «Σ μως γι' ατ εσαι πλασμένος "κατ' εκόνα κα μοίωσιν", διότι πως Θες εναι ατεξούσιος κα κάνει ,τι θέλει... τσι κα σ εσαι ατεξούσιος κα ν θέλεις καταστρέφεσαι. φύση σου μεταβάλλεται, ἐὰν θέλεις ν βλασφημήσεις, ν κατασκευάσεις δηλητήρια κα ν σκοτώσεις κάποιον, κανες δν σο ντιστέκεται κα δν σ μποδίζει. ν θέλει...
κάποιος, ποτάσσεται στ Θεό, βαδίζει τ δρόμο τς δικαιοσύνης (Β' Πέτρ, β' 21) κα κυριαρχε στς πιθυμίες του· διότι ατς διος νος εναι ντίπαλος, πο μπορε ν κυριαρχε μ ρωμαλέο λογισμ στς ρμς τς κακίας κα στς ασχρς πιθυμίες» (Μακάριος Αγύπτιος).
νθρωπος εναι πεύθυνος γι τς πράξεις του κα πευθυνότητα προϋποθέτει τν λευθερία. Γι' ατ κα στς πράξεις το νθρώπου δν πάρχει ξαναγκασμός. Πηγ τος εναι προσωπικ βούληση. «πειδ λοιπν Θες τν πάντων δημιούργησε τν φύσιν μς λευθέραν, τς δικς το διότητας φανερώνει κα νεργν κατ τν δικν το φιλανθρωπίαν, κα γνωρίζων καλ κα τ πόρρητα κα τς ερισκόμενος ες τ βάθος τς διανοίας μς σκέψεις, προτρέπει, συμβουλεύει, προλαμβάνει τν κακν πράξιν ομως δν πιβάλλεται ναγκαστικά, λλ φο πιθέσει τ κατάλληλα φάρμακα, φήνει ν ξαρτται τ κάθε τί π τν διάθεσιν το σθενος» (Χρυσόστομος).
Πς θ γνώριζε νθρωπος πς ταν τρεπτς κα χι τρεπτος; Γι ν τ γνωρίζει ατ "κα ν συστέλλεται, κα ν μένει ες κείνην τν καλν κα θείαν κατάστασιν" (ω. Δαμασκηνός) του δόθη μία παγορευτικ ντολή:. «Κα επεν Θεός· δο δέδωκα μιν πάντα χόρτον σπόριμον σπερον σπέρμα, στιν πάνω πάσης της γής, κα πν ξύλον, χει ν αυτ καρπν σπέρματος σπορίμου, μν σται ες βρσιν...» (Γέν. ' 29). «Κα νετείλατο Κύριος Θες τ δμ λέγων π παντς ξύλου το ν τ παραδείσω βρώσει φαγ, π δ το ξύλου το γινώσκειν καλν κα πονηρόν, ο μ φάγεσθε π' ατο· δ' ν μέρα φάγητε π' ατο, θανάτου ποθανεσθε" (Γέν. β' 16-17).
Κάνοντας Θες τν νθρωπο τρεπτό, δίδοντας το τν λευθερία ν ποφασίζει γι τ θέση πο θ κρατήσει κόμη κα πέναντι στ Δημιουργό του, δν πέτρεψε ν ξαρτται τ πν π τ φύση το νθρωπου. Ταυτόχρονα μως «δν πέτρεψεν λόκληρον τ φορτίον ν τ ναλάβει προαίρεσις, δι ν μ ποκάμει π τος κόπους τς ρετς· λλ ποδεικνύει ες ατν συνείδησις τί πρέπει ν πράξει, δι δ τν ργασίαν τν ποδεικνυομένων μόνη της ατ ναλαμβάνει τος κόπους» (Χρυσόστομος).   
νθρωπος δημουργήθη δι το Λόγου το Θεο "κατ' εκόνα Του". Μέσα στ φύση το νθρώπου μφυτεύθηκε κάτι π τ λογικότητα το Λόγου, στε νθρωπος ν χει «τρόπον τιν μερικς σκις το Λόγου κα ν γίνει λογικς κα ν δυνηθε ν παραμείνει ες τν ετυχίαν, ζν τν ληθινν κα πράγματι παραδείσιον βίον τν γίων. πειδ πάλιν γνώριζεν τι θέλησις τν νθρώπων χει τν δυνατότητα ν κλίνει κα πρς τ δύο, πρόλαβε κα ξησφάλισε μ νόμον κα τόπον τν χάριν πο τος δωσε. Τος βαλε δηλαδ ες τν παράδεισον κα τος δωσε νόμον. στε ἐὰν φυλάξουν τν χάριν, κα παραμείνουν καλοί, ν ζον ες τν παράδεισον χωρς λύπας κα πόνους κα μέριμνας κα κτς ατο ν χουν κα πόσχεσιν τς ορανίου φθαρσίας» (Μ. θανάσιος).
νόμος πο δόθη στν νθρωπο ταν πράξη φιλανθρωπίας το Θεο. χάρισε στν νθρωπο τν πόλαυση το παραδείσου κα το δωσε μία μόνη παγόρευση«δι ν μπορε ν γνωρίζει, τι ερίσκεται κάτω π Δεσπότην, ες τν ποιον ρμόζει ν πακούει κα ν ποχωρε ες τς ντολς κείνου (Χρυσόστομος).
Μ τη θέληση του ο νθρωπος ρνήθηκε ατ τ "Δεσποτεία" και εγκατέλειψε την θέση πο Θες το δωσε μέσα στ δημιουργία. Δεν θέλησε κανένα κέντρο ναφορς ξω π τν αυτό του κα μετέβαλε διος τν αυτό του σ γωϊστικ ν, μακρυ π τν κοινωνία γάπης μ τν Θε κα ξω π τ θέση εθύνης γι τ δημιουργία. παυσε πλέον ν πλησιάζει τ δημιουργία μ ασθηση εθύνης· μοναδικ μέλημα το ταν τ τί μποροσε ν ποσπάσει γι δικό του φελος. τσι στν προσπάθειά του ν φθάσει τν σκοπ το χωρς τν Θεό, χασε τ πν κα πόκτησε συναίσθηση μόνο τς γυμνότητάς του!
«Κα επεν φις τ γυναικί, ο θανάτω ποθανεσθε, δει γρ Θεός, τι ν μέρα φάγητε π' ατο, διανοιχθήσονται μν ο φθαλμο κα σεσθε ς θεοί, γινώσκοντες καλν κα πονηρόν. Κα εδεν γυνή, τι καλν τ ξύλον ες βρσιν κα τι ρεστν τος φθαλμος δεν κα ραον στι το κατανοσαι, κα λαβοσα π το καρπο ατο φαγε· κα δωκε κα τ νδρ ατς, κα φαγον. Κα νοίχθησαν ο φθαλμο τν δύο, κα γνωσαν τι γυμνο σαν, κα ρραψαν φύλλα συκς κα ποίησαν αυτος περιζώματα» (Γέν. γ' 4-7).
Γιατί μως Θες δν κανε τν νθρωπο π τ φύση το ναμάρτητο; Γιατί τότε νθρωπος θ μενε ξαναγκαστικ σ κοινωνία μ τν θε κα ατ δν θ ταν κφραση γάπης πρς τν Δημιουργό του. «Διότι κα σ τος δούλους δν τος θεωρες φίλους, ταν τος κρατς δέσμιους, λλ' ταν τος δς κουσίως ν κτελον τ καθήκοντα πρς σέ. Κα ες τν Θεν λοιπν δν ρέσει ,τι φαίνεται ξ νάγκης, λλ' ατ πο πιτυγχάνεται δι τς ρετς. δ ρετ πιτυγχάνεται μ τν λευθέραν βούλησιν κα χι μ ναγκαιότητα... Ατς λοιπν πο κατηγορε τν ποιητήν, διότι δν μς καμεν κ φύσεως ναμαρτήτους, δν προτιμ τίποτε λλο παρ τν λογον φύσιν π τν λογικήν, κα ατν πο δν κινεται κα δν χει ρμν π τν προαιρετικν κα μπρακτον» (Μ. Βασίλειος).
«Διατ λοιπν δν μ καμεν Θες κύριόν της ρετς; "λλ πς επες; Ν σ φέρει ες τν ορανν ν κοιμσαι κα νυστάζεις κα πιθυμες τν κακίαν κα ζς τρυφηλν ζων κα τρώγεις περβολικς; λλ τότε δν θ πέφευγες τν κακίαν. φ' σον δηλαδ τώρα πο πάρχει πειλ οτε τσι πομακρύνεσαι π τν πονηρίαν, ἐὰν κα τν ορανόν σου προσέθετεν ς παθλον, πότε θ παυες ν γίνεσαι ραθυμότερος κα χειρότερος; λλ' οτε κα κεινο θ χεις ν προβάλεις ς δικαιολογίαν, τι δηλαδ δωσε μν τ γαθά, λλ δν σ βοήθησε, διότι σου πόσχεται πολλν τν βοήθειαν» (Χρυσόστομος).
πτώση λοιπν το νθρωπου π τ θέση στν ποια τν εχε τοποθετήσει Δημιουργός δεν εναι ποτέλεσμα τς φύσεως λλά της προαιρέσεως το νθρώπου. Ο Θες δν θέλησε ν πλάσει τν νθρωπο δίδοντας το τ φύση τν λόγων ζώων τν προίκισε μ λευθερία κα μ τ δυνατότητα ν τραπε πρς τ γαθό, βοηθούμενος κα π τν μφυτη συνείδησή του, ποία τν θε πρς ατό. Για ν γνωρίζει νθρωπος πς εναι τρεπτς κα λλοιωτός, κα ν ασθάνεται πς βρίσκεται κάτω π τ δεσποτεία το Θεο, το δόθηκε π τν Δημιουργό του νόμος.
μως νθρωπος κανε τν πιλογ το νάντια στ θέλημα το Θεο κα σύμφωνα μ τ θέλημα το ντιδίκου. Νόμισε πς ταν ατονομηθε, θ δηγηθε στν "γνώση" πο θ τν βοηθήσει ν ξεπεράσει τν κτιστή του πραγματικότητα κα ν ξομοιωθε πρς τν Θεό. χι μ τν τρόπο πο το εχε ποδείξει Θεός, ποτε τ "καθ' μοίωσιν" θ δίδετο π τν Δημιουργό του, λλ μ ατόματες τρόπον τιν διαδικασίες. μως τ ποτέλεσμα ταν τραγικό: τ μόνο πο γνώρισε νθρωπος μετ τν ατονόμηση το ταν δια γυμνότητά του.
† π. ντώνιος λεβιζόπουλος
Δρ. Θεολογίας  Δρ. Φιλοσοφίας
Μετενσάρκωση νάσταση; 
ρθόδοξη θεώρηση το Κακο

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.